© Jadwiga Bożek, Janina Szewczyk, Elżbieta Badach, Sławomir Lisek. Artykuł udostępniony na licencji CC BY-SA 4.0
Badania rozwoju gospodarczego województw są ważne w kontekście polityki wyrównywania różnic regionalnych. Potrzebę prowadzenia takich analiz uzasadniają utrzymujące się od lat dysproporcje w rozwoju województw. Głównym celem badania omawianego w artykule jest określenie kierunku i wielkości zmian poziomu rozwoju gospodarczego województw. Zamierzenie to zrealizowano poprzez zastosowanie metod porządkowania liniowego w ujęciu dynamicznym. Dodatkowym celem, o charakterze metodycznym, jest porównanie dwóch metod normowania zmiennych w ujęciu dynamicznym, tj. metody Strahl oraz unitaryzacji zerowanej. Badanie przeprowadzono na podstawie danych GUS zgromadzonych w Banku Danych Lokalnych za lata 2010–2020. Wyznaczono syntetyczny miernik poziomu rozwoju i sporządzono rankingi województw oraz porównano skalę zmian w poziomie rozwoju województw w badanym okresie.
Przeprowadzona analiza wykazała wzrost poziomu rozwoju we wszystkich województwach, nierównomierne tempo zmian oraz utrzymujące się dysproporcje w rozwoju gospodarczym województw. Największy wzrost wartości rozpatrywanego wskaźnika poziomu rozwoju nastąpił w województwach najbardziej rozwiniętych gospodarczo: mazowieckim, dolnośląskim, wielkopolskim i małopolskim. Zastosowanie obu metod normowania zmiennych prowadzi do podobnych wniosków. Różnice dotyczą wartości wskaźnika poziomu rozwoju, co ma wpływ na ocenę wielkości i kierunku zmian oraz dystansu między obiektami.
rozwój gospodarczy województw, metoda Strahl, metoda unitaryzacji zerowanej, ujęcie dynamiczne
C10, O12, O18, R12
Badach, E., Kozielec, A., Matysik-Pejas, R., Paluch, Ł., Satoła, Ł., Wojewodzic, T. (2021). Oddziaływanie samorządów gminnych na kształtowanie lokalnych warunków rozwoju. Studium województwa małopolskiego. Wydawnictwo C.H. Beck.
Bąk, I., Szczecińska, B. (2015). Zastosowanie metod taksonomicznych w badaniu warunków życia w gminach wiejskich województwa zachodniopomorskiego. Journal of Agribusiness and Rural Development, 1(35), 7–15.
Bąk, I., Wawrzyniak, K. (2016). Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej Polski na tle krajów Unii Europejskiej. Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, 61(5), 63–82. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.0998.
Bożek, J. (2002). O niektórych metodach porządkowania liniowego. Wiadomości Statystyczne, 47(9), 10–16.
Bożek, J., Szewczyk, J. (2021). Ocena poziomu rozwoju społecznego powiatów województwa małopolskiego z zastosowaniem dynamicznego miernika syntetycznego. Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, 66(4), 45–63. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.8325.
Bożek, J., Szewczyk, J., Jaworska, M. (2021a). Poziom rozwoju gospodarczego województw w ujęciu dynamicznym. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, (57), 11–24. https://doi.org/10.14746/rrpr.2021.57.02.
Bożek, J., Szewczyk, J., Jaworska, M. (2021b). Zmiany w poziomie rozwoju społecznego województw w latach 2010 i 2019 z zastosowaniem dynamicznego miernika syntetycznego. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 65(1), 109–123. https://doi.org/10.15584/nsawg.2021.1.6.
Chrzanowska, M., Drejerska, N. (2016). Ocena rozwoju społeczno-gospodarczego gmin województwa mazowieckiego z wykorzystaniem metody analizy wielowymiarowej. Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, 61(6), 59–69. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1007.
Churski, P. (2008). Czynniki rozwoju regionalnego i polityka regionalna w Polsce w okresie integracji z Unią Europejską. Wydawnictwo UAM.
Dębkowska, K., Jarocka, M. (2013). The impact of the methods of the data normalization on the result of linear ordering. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, (286), 181–188.
Endovitskaya, E. V., Risin, I. E., Treshchevsky, Y. I. (2019). Strategic Goals of Socio-Economic Development of Regions in the Conditions of Economic and Financial Limitations. W: E. Popkova (red.), Future of the Global Financial System: Downfall or Harmony (s. 229–235). Springer.
Fezzi, C., Fanghella, V. (2020). Real-Time Estimation of the Short-Run Impact of COVID-19 on Economic Activity Using Electricity Market Data. Environmental and Resource Economics, 76(4), 885–900. https://doi.org/10.1007/s10640-020-00467-4.
Grabiński, T., Wydymus, S., Zeliaś, A. (1989). Metody taksonomii numerycznej w modelowaniu zjawisk społeczno-gospodarczych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jarocka, M. (2015). Wybór procedury normalizacyjnej w analizie porównawczej obiektów wielocechowych. Economics and Management, (1), 113–126. https://doi.org/10.12846/j.em.2015.01.08.
Józefowicz, K., Smolińska, K. (2019). Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego w powiatach województwa wielkopolskiego. Turystyka i Rozwój Regionalny, (11), 37–49. https://doi.org/10.22630/TIRR.2019.11.4.
Kisielińska, J. (2016). Ranking państw UE ze względu na potencjalne możliwości zaspokojenia zapotrzebowania na produkty rolnicze z wykorzystaniem metod porządkowania liniowego. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 16(3), 142–152.
Kisielińska, J. (2017). Ranking województw ze względu na potencjał rolnictwa. Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 104(1), 56–71. https://doi.org/10.22630/RNR.2017.104.1.4.
Kisielińska, J., Borkowski, B., Czech, K., Górska, A., Koszela, G., Krawiec, M., Landmesser-Rusek, J., Ochnio, L., Pietrych, Ł., Pietrzykowski, R., Wasilewska, E., Zielińska-Sitkiewicz, M. (2021). Wielowymiarowa analiza danych w ekonomice rolnictwa. Wydawnictwo SGGW.
Klosa, S. (2018). Klasyfikacja polskich województw pod względem rozwoju społeczno-gospodarczego za pomocą metod taksonomicznych. Modern Management Review, 23(25), 141–157.
Klóska, R. (2015). Statystyczna analiza rozwoju regionalnego w Polsce. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu, (40), 9–20. https://doi.org/10.18276/pzfm.2015.40-01.
Kuciński, K. (red.). (2010). Przedsiębiorczość a rozwój regionalny w Polsce. Wydawnictwo Difin.
Kukuła, K. (1999). Metoda unitaryzacji zerowanej na tle wybranych metod normowania cech diagnostycznych. Acta Scientifica Academiae Ostroviensis, (4), 5–31.
Kukuła, K. (2000). Metoda unitaryzacji zerowanej. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kukuła, K. (2017). Zanieczyszczenia środowiska a działalność proekologiczna w Polsce w 2015 roku w świetle wielowymiarowej analizy porównawczej. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 17(3), 226–238. https://doi.org/10.22630/PRS.2017.17.3.69.
Kukuła, K., Luty, L. (2015). Ranking państw UE ze względu na wybrane wskaźniki charakteryzujące rolnictwo ekologiczne. Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych, 16(3), 225–236.
Lisek, S. (2015). Wielkość a wartość przedsiębiorstwa – studium na podstawie raportów wybranych spółek. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, (73), 469–476.
Lisek, S., Luty, L. (2019). Propozycja wskaźnika atrakcyjności inwestycyjnej przedsiębiorstwa. Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, 64(4), 49–67. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.8510.
Malina, A. (2020). Analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu rozwoju społeczno- -gospodarczego województw Polski w latach 2005–2017. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (1), 138–155. https://doi.org/10.15584/nsawg.2020.1.10.
Michoń, D. (2017). Zróżnicowanie rozwoju społeczno-gospodarczego województw ze względu na realizację celów polityki spójności. Wiadomości Statystyczne, 62(12), 80–94. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1092.
Miłek, D. (2018). Zróżnicowanie rozwoju społeczno-gospodarczego powiatów województwa świętokrzyskiego. Wiadomości Statystyczne, 63(6), 39–56. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.0673.
Misztal, A. (2017). Ewaluacja sytuacji finansowo-majątkowej polskich gospodarstw rolnych w latach 2004–2014. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, (117), 47–59.
Parysek, J. (2018). Rozwój społeczno-gospodarczy oraz czynniki i uwarunkowania rozwoju. W: P. Churski (red.), Teoretyczne i aplikacyjne wyzwania współczesnej geografii społeczno- -ekonomicznej (s. 37–56). Komitet Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Pawełek, B. (2008). Metody normalizacji zmiennych w badaniach porównawczych złożonych zjawisk ekonomicznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
Prus, B., Król, K. (2017). Ocena zastosowania wybranych metod taksonomicznych do klasyfikacji zjawisk społeczno-gospodarczych. Acta Scientiarum Polonorum, Formatio Circumiectus, 16(2), 179–197.
Siudek, T., Drabarczyk, K., Jakubiec, A. (2017). Rozwój gospodarczy powiatów i podregionów województwa mazowieckiego. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, (117), 33–46. https://doi.org/10.22630/EIOGZ.2017.117.
Sompolska-Rzechuła, A., Kurdyś-Kujawska, A. (2022). Generation of Young Adults Living with Their Parents in European Union Countries. Sustainability, 14(7), 1–27. https://doi.org/10.3390/su14074272.
Stec, M. (2012). Analiza porównawcza rozwoju społeczno-gospodarczego powiatów województwa podkarpackiego. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (25), 180–190.
Strahl, D. (1978). Propozycja konstrukcji miary syntetycznej. Przegląd Statystyczny, 25(2), 205– 215.
Szewczyk, J., Bożek, J., Jaworska, M. (2021). Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego wybranych regionów Polski Południowo-Wschodniej w latach 2010–2019. Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec.
Verschuur, J., Koks, E. E., Hall, J. W. (2021). Global economic impacts of COVID-19 lockdown measures stand out in high-frequency shipping data. PLoS ONE, 16(4). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0248818.
Walesiak, M. (2014). Przegląd formuł normalizacji wartości zmiennych oraz ich własności w statystycznej analizie wielowymiarowej. Przegląd Statystyczny, 61(4), 363–372. https://ps.stat.gov.pl/Article/2014/4/363-372.
Wojewodzic, T. (2002). Ocena poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego gmin województwa małopolskiego. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Agrobiznes, (941), 483– 487.
Woźniak, M. G. (2014). Rozwój społeczno-ekonomiczny w III Rzeczypospolitej. Efekty. Defekty. Warunki integracji. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (39), 38–54.
Zeliaś, A. (red.). (2000). Taksonomiczna analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu życia w Polsce w ujęciu dynamicznym. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
Ziemiańczyk, U. (2010). Ocena poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego gmin wiejskich i miejsko- wiejskich w województwie małopolskim. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, (14), 31–40.
Zioło, M., Jaworska, M. (2007). Zróżnicowanie banków spółdzielczych woj. lubelskiego pod względem wskaźników efektywności. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 9(3), 247–251.
